Kraftwerk – Jean Michel Jarre: 1-1

We schrijven de week van de 26e juni 1977. Kijkt u even mee naar een aantal van de best verkochte singles van die week in de Top 40. Op nummer 1 staat Boney M met Ma Baker. Verder wordt de top 10 opgesierd met werkjes van onder meer The Guys ’n Dolls, Luv, en de Mark and Clark band met het hysterische Worn Down Piano. Op nummer 9 van die lijst staat echter wel een héél opmerkelijke plaat. Het is Oxygène part IV van de Fransman Jean-Michel Jarre. Niks geen gitaar, drums, bas, piano of zang. We hebben hier te maken met een single die geheel uit elektronica is opgetrokken.
Tamelijk uniek in die tijd. Toch zijn er dan al meer elektronische artiesten actief. De bekendste daarvan is waarschijnlijk wel de Duitse formatie Kraftwerk. Deze groep bracht al in 1974 de succesvolle LP Autobahn uit. En hoewel er overduidelijke overeenkomsten zijn tussen Jarre en Kraftwerk, zijn er ook grote verschillen. De muziek van Jarre heeft ondanks alle elektronica toch een zekere warmte, met sferische klanktapijten en melodieuze klanken. Kraftwerk richt zich meer op de kilte van techniek, robots en computers.
Elektronische muziek zou nog tamelijk lang een buitenbeentje blijven binnen het punk en discogeweld van die tijd. Deze muziek was bijvoorbeeld totaal niet-dansbaar. Toch wordt gek genoeg Kraftwerk alom beschouwd als enorm invloedrijk op het dansgenre. Het ene na het andere eerbetoon viel hun inmiddels al ten deel. De Volkskrant van 15 januari 2015 weidde er een heel artikel aan (De grote invloed van Kraftwerk op de muziekwereld): “De synthpop van de jaren tachtig, elektro, dance en met name Detroit techno en zelfs hiphop; allemaal zijn ze schatplichtig aan Kraftwerk.”
Over de invloed van Jarre hoorde je eigenlijk nooit iets. De man is inmiddels al meer dan 40 jaar actief. Hij heeft tientallen miljoenen platen verkocht. Zijn shows zijn enorme visuele en auditieve spektakels . Maar toch rijst de vraag: is hij dan uiteindelijk niet meer dan meer dan een act op zichzelf gebleven? Met nul artistieke invloed?
Jarre zal er wellicht ook niet tevreden over geweest zijn. Hij zal gedacht hebben: laat ik het eens omdraaien. Ik maak wereldkundig wie mij hebben beïnvloed. Hij benaderde een aantal muzikanten die hij bewonderde voor zijn albumproject Electronica, waarvan het eerste deel eind 2015 is uitgebracht en deel 2 in het voorjaar van 2016 verschijnt. En iedereen die hij benaderde bleek enthousiast! Wat te denken van 3D van Massive Attack, Pete Townshend en Laurie Anderson? En de rollen lijken weer omgedraaid. Menigeen steekt nu de loftrompet over zijn muziek , zijn vernieuwingsdrang en over de invloed die hij heeft gehad.
Phil Alexander, hoofdredacteur van Mojo heeft zich laten ontvallen dat “Jean-Michel Jarre de godfather is van de elektronische muziek. Hedendaagse DJ’s verwijzen naar zijn invloed en innovatie zowel in de studio als bij de overweldigende buitenconcertervaringen.” Niet geheel toevallig blijkt ook DJ Armin van Buuren een groot fan te zijn. Van Buuren noemt Jarre als één van zijn grote inspiratoren. “Hij is één van de redenen waarom ik muziek maak. Ik zag zijn optredens, toen nog op VHS en hij was echt een pionier. En hij zoekt altijd naar nieuwe geluiden en emoties in zijn muziek. Trancemuziek zou nooit hetzelfde hebben geklonken zonder zijn invloed.”
Vince Clark van Erasure beschouwt Jarre als een belangrijk deel van zijn opvoeding. “Daarbij heb ik altijd meer gehouden van melodie dan van donkere ritmetracks”. Toen Moby voor het eerst Oxygène hoorde was het voor hem net of dat uit een ander universum kwam. “Zijn album en zijn artwork waren totaal anders dan de wereld waarin ik leefde.” Jarre’s landgenoten van Air: “we delen hetzelfde DNA van elektronische romantiek.”
Zelfs Gary Numan, een van de erkende kinderen van Kraftwerk, werkt samen met Jarre op diens tweede projectalbum. Wilt u voor dit tweede album nog een paar namen weten? Voilá: The Pet Shop Boys, The Orb en Yello.
Ook de Volkskrant heeft Jarre herontdekt. In het Volkskrantkatern Sir Edmund van 21 november 2015 treedt hij op als gids. En passant wordt vermeld dat Oxygène misschien wel het invloedrijkste elektronische muziekstuk is dat ooit is gemaakt.
Als we een voorzichtige conclusie kunnen trekken, dan is het dat Jean-Michel Jarre net als Kraftwerk wel degelijk van grote invloed is geweest. Jarre op trance en ambient. Kraftwerk vooral op techno. De invloed van Jarre is nu gelukkig ook wereldkundig gemaakt. Hij heeft misschien naar de erkenning moeten hengelen maar blijkbaar geldt hier het credo: wat je geeft, krijg je terug.