Jethro Tull. Jethro Tull? Ja Jethro Tull!

Grappig is dat. Als zelfverklaard muziekliefhebber zijn er talloze bekende bands en muzikanten die in de loop van de tijd volledig aan mij voorbij zijn gegaan. Zelfs in de categorie “rock”, een genre dat mijn grote belangstelling geniet.
Het leuke is ook dat ik wel eens platen krijg die door anderen zijn afgedankt wegens geen platenspeler meer in deze digitale wereld. Af en toe maak ik eens een toertochtje door mijn krijgertjes. Tijdens één van die tochtjes stuitte ik een elpee van Jethro Tull, Thick As A Brick geheten.

Tsja: Jethro Tull. Daar had ik wel eens van gehoord. Ergens diep in de krochten van mijn bewustzijn dook een associatie op met een band die best wel oké was en die een zanger had die ook dwarsfluit speelde. Ik kon me echter niet herinneren er ooit iets van gehoord te hebben dus zette ik mij toe aan een luisterbeurt. Dat heb ik geweten!

Even een klein stukje geschiedenis, want intussen ben ik een volleerd Jethro Tull kenner. De plaat vóór Thick As A Brick was Aqualung. De critici beschouwden dit album als een conceptalbum. Iets wat zanger/dwarsfluitist/erkend mafkees Ian Anderson met klem bestreed want de hele “progressieve rockwereld” wereld was destijds vergeven van de conceptalbums en hij wilde daar niks van weten. Hij besloot tot een tegenzet: een parodie op de conceptelpee. Hoe hij dat deed? Gewoon, door een eh, conceptelpee uit te brengen.

De albumhoes stelt een krant voor, “The St. Cleve Chronicle”. De krant opent met het bericht dat de achtjarige Gerald Bostock als winnend deelnemer van een dichtwedstijd voor kinderen is gediskwalificeerd omdat zijn gedicht met als titel Thick As A Brick een kwalijke invloed zou hebben op het leven, God en zijn vaderland. Het gedicht staat integraal afgebeeld in de “krant”. Uiteindelijk, zo leert het “krantenartikel” ons, werd het gedicht “He died to save the little children” als winnaar uitgeroepen. Verder staat de “krant” vol met geinige artikelen zoals een interview met de co-producer Terry Ellis, die een nieuwe plaat van Jethro Tull aankondigt (Thick As A Brick) en advertenties (“Stenen gevraagd, moeten dik zijn en in goede staat”) et cetera.

Dan de muziek zelf. Het jaar 1972 dus. De instrumentatie is, afgezien van de dwarsfluit, tamelijk doorsnee: zang, gitaar, Hammondorgel, bas en drums. Hier en daar gebruiken de bandleden nog wat aanvullingen zoals een luit en een xylofoon. Het album klinkt heel tijdloos en is mooi geproduceerd. Couplet/refrein/bruggetje-structuren ontbreken. De plaat kent twee nummers: kant 1 en kant 2. Vanaf de eerste sprookjesopening word ik meegezogen in een onnavolgbare en oneindige opstapeling van fraaie melodieën, tempo- en sfeerwisselingen en solo-uitspattingen. De muzikanten spelen zonder uitzondering magnifiek en het album kent niet één zwak moment. Deep Purple’s Ritchie Blackmore, toch ook geen kleine jongen, zou ooit hebben verklaard dat hij nooit in Jethro Tull zou kunnen spelen omdat de muziek voor hem veel te moeilijk was.

De tekst bij de muziek bestaat uit het gedicht dat door Gerald Bostock zou zijn geschreven maar dat natuurlijk ontsproten is aan het brein van Anderson zelf. De teksten zijn zeer fraai en geven de plaat een folk-achtige verhalende sfeer. Samen met het zogenaamde krantenartikel geeft Anderson daarmee zijn boodschap af. Hij stond destijds bekend om zijn maatschappijkritische en intelligente teksten (hij heeft inmiddels twee eredoctoraten in de literatuur) die echter niet allemaal even makkelijk te duiden waren. Soms vergde het een halve studie om te doorgronden wat hij nu precies bedoelde. Gelukkig zijn er mensen zijn geweest zoals Jan Voorbij die hier werk van hebben gemaakt. In essentie is de tekst een aanklacht tegen het conformisme als gevolg van maatschappelijke en culturele invloeden. Thick As A Brick betekent zoveel als “dom zijn”. Vooral de hippies uit die tijd moeten het ontgelden omdat zij in zijn ogen bij uitstek conformistisch waren. Ze gedroegen zich tenslotte allemaal hetzelfde en ze zagen er allemaal hetzelfde uit.

Bij het uitkomen van het album kon niet iedereen de visie en grappenmakerij van Anderson even goed waarderen. Maar nu alle mist is opgetrokken, 45 jaar later, staat deze “parodie” nog steeds fier in alle top 10 allertijden lijstjes van progressieve conceptalbums.

Zonder dat ik het aanvankelijk wist, had ik dus zomaar een meesterwerk in de platenkast staan. Zo zie je maar: je bent meestal rijker dan je denkt.

Gebruikte bronnen:
Album: Jethro Tull: Thick As A Brick
Site van Jan Voorbij http://www.cupofwonder.com/thickas2.html
Wikipedia sites: Jethro Tull/Ian Anderson/Thick as a brick